ÖYKÜ

Josef Kılçıksız   







Taşa Çalınan Nar



Bir zamanlar bir gecekonduda gaz lambalarının aydınlığında örgütçülük yapan uzun gölgeli adamlar yaşardı.

Kimi zaman horozlar ötünceye kadar uykusuzluk onlara arkadaşlık ederdi.

Hayallerinde dal uçları dağlara bakan bir çınar olurdu bu adamların.

Kağnı gıcırtıları içinde kadim zamanlardan kalma bir kervan yürürdü yüreklerinin dar sokaklarında.

Bu kervan sokakları kül ve tezek yığınları köylerden geçerdi. Anadolu’dan geçerken çatılarında güvercin gurultuları toprak evler, öküzlerle atların soluğuna sürtüne sürtüne yürüyen insanlar da katılırdı bu kervana.

Bu kervanda kadim bir bilgeliğin tanıkları buruşuk yüzlü dedeler, duvar diplerinde güneşlenen nineler, kırık kalpli çocuklar ve hırçın ırmakların alıp götürdüğü telli duvaklı gelinler de olurdu.

Bu kervanın adı devrimdi.

Uzun gölgeli bu adamların önceden konuşmalarının köpüren dalgaları olmazdı pek.

- Önceleri havadan sudan,kadınlardan konuşan, ufak tefek şakalar yapıp yemekten sonra dağılan bir gruptuk. Daha çok kadın ruhunun ucuz yöntemlerle kolaylıkla fethedilebileceğine dair eril konuşmalardı.

Ta ki aralarına Deniz adlı biri katılana kadar. Deniz felsefe öğrencisiydi ve ütopyanın dibinde zonklayan kadim sözün çağrısı hukuk, adalet, eşitlik, özgürlük ve sosyalizm diyordu. Seçkinci tavırları nedeniyle arkadaşları tarafından zaman zaman kıyasıya eleştiriliyordu Deniz.

- İsa’nın havarilerini onun ölümünden sonra bir arada tutan şey sizce neydi sevgili arkadaşlar? Bence kıyam fikriydi. Kafalarından eskimiş vedaları silip yerlerine buluşma umarını doldurmuş olmalarıydı.

Bu kadar zulümden sonra bu toplum ya organik bir cemaattir arkadaşlar ya da daha kötüsü, geleneksel toplumun çöküşünden sonra ortaya çıkmış, atomize bireylerden oluşmuş, bir sürü toplumudur.

İnsanları sömürenleri, topraklarını emeklerini ve yeraltı zenginliklerini çalanları birçok toplumbilimci sömürü ilişkileri içinde bir sosyo-ekonomik paradigma olarak açıklamaya çalışıyor. Peki söyleyin, insanın vicdanını ve aklını çalmaya ilişkin kaç tane kuram var?


Zamanın kalbinde bir akıl vardı. İşte o aklın rahatça nefes alıp vermesi için sanki her şeyin kusursuzca önceden kurgulanmış olması gerekiyordu.

Bu adamların hayatın yaman sınavlarına çekilmesi için sanki bir darbe olması gerekiyordu.

- Çoğu insan ihanet ve ihbarı, birini gammazlamayı dünya üzerinde yer etmiş en iğrenç davranışlardan biri olarak kınarken azımsanmayacak nicelikte insan da içinde bir Yehuda’yla dolaşıyor sevgili arkadaşlar.

Bir yandan böyle devrimci söylevler çekerken arkadaşları Deniz’i küçük burjuva bir hayat sürmekle de eleştiriyorlardı.

Hele aralarında sert mizacıyla tanınan biri vardı ki, aşk dışsal bir zamansallık kazanmak durumunda, sadece küçük bir iç evrenin malzemesi olarak kalırsa sönümlenir diyordu.

Haksız da sayılmazdı hani. Deniz, Yağmur adlı sevgilisiyle gösterişli ve kapalı devre bir hayat sürüyordu.

Oysa mahallede köpeklerin, kedilerin bile ses çıkaramaz hale geldiği karanlık bir dönemden geçiyordu ülke.

Yaklaşan darbe seslerini kastederek,biz de gidelim buralardan demişti Yağmur. Deniz, evimizi, şehrimizi, tanrılarımızı, ölülerimizi terk edip gitmemizi mi öneriyorsun diye karşı çıkmıştı.

Darbeciler daha gelmeden suç unsuru sayılan kitapları yakmaya karar verdiler.

Bahçede yanan ateşin rüzgarında dalgalanan uzun saçlarını savurarak, üzüntü ve endişe ile ateşin içindeki kitaplarına bakıyordu Yağmur. Saçları gibi kıvrılarak yanan her kitap yaprağı yüreğinden bir parça koparıyordu.

Darbeci birlikler ev baskınlarıyla şehri önce güneyden hallaç pamuğuna çevirdiler. Kitaplarla silahları yan yana koyup her gün haber yapıyorlardı. Şehir işkence sahnesi olmanın büyük utancıyla sessizliğe gömülmüştü. İnsanlar avlanıyor, işkence haneler ve cezaevleri büyük acılara boğuluyordu.

Karışık düzen savaş çığlıkları atarak ilerliyorlardı. Düşmana karşı bir saldırı başlatmışçasına her şey vatan için diye bağırıyorlardı. Marşlarından nasıl milliyetçi bir çılgınlıkla beyinlerinin yıkandığını anlamak mümkündü. Sokaktaki ilk evin kapısını koç başıyla parçaladılar.

Barbarın yırtıcı görünüşüyle iyi yürekliliği arasındaki maraz karşıtlığı temsil eden iki polisti Deniz’i sorguya çeken.

Her işkence seansından sonra kendine geldiğinde ne saati kestirebiliyordu ne günü ne de hangi şehirde olduğunu.

Gözleri canice bakan polis,

- Konuş lan, kaç kişisiniz? Örgüt adı ver bana.
- Tek başınayım.
- Komutanım diyeceksin o..spu çocuğu…


Sessizliklerin en keskini susmak değil, konuşmaktır diye geçirdi içinden. Onlara ad vermemeye kararlıydı ama belki felsefe bilgisiyle onları yanıltabilirdi.

- Ben ekzistensialist örgütündenim.
- Bu ne la? Araba egzozu mu? Bizimle dalga mı geçiyorsun sen?


Korktuğu şey çekermiş kişiyi. Korkunun ecele faydası yok diye düşündü.

Sorgu ve işkence uzun sürmüştü bu sefer. Gecenin bir vaktinde gelen başka bir timde Sarı lakaplı polis şefi mazgalı açarak, geçir lan şunu gözlerine dedi. Ağzı alkol kokuyordu Sarı’nın.

- Ama ben daha yeni işkence gördüm
- S..erim lan senin geçmişini, getirin bunu


İşkence bir bilgi edinme yöntemi olmaktan çok bir şiddet orgisine dönüşmüştü.

Kimin, nasıl konuşturulduğunun önemi yoktu. Önemli olan, şahsın konuşup konuşmaması da değildi. İlk etapta çok şiddetli işkence yapılmazdı. Kaba dayak, burnu ya da elmacık kemiği kırılarak başlanırdı. Sonra işkencenin şiddeti artarak devam ederdi. Doz, hastalıklı ruhun kana doymasına bağlı olarak artar ya da azalırdı.

Sorgunun mekânı bazen bir garaj olurdu, bazense boş bir apartman dairesi. Önemli olan tek şey çığlıkların duyulmaması ve tamamen işin temiz yapılmasıydı.

- Sağ kolum serbest onunla istersem bir kılıç tutabilirdim ama ben meşale tutmayı yeğledim.
- Ne diyo lan bu? S..erim lan senin sülaleni, meşaleni. Ben sormadıkça konuşmayacaksın…


Odaya anlaşılan başka bir görevli daha girmişti.

Sarı, hoş geldin reis deyip birbirlerine sarıldılar.

- Hoşbulduk Sarı
- Otur hele otur. Konuşacak çok şey var.
- Kim bu, hangi örgütten?
- Egzos mu, gazoz mu, bilmiyorum, bizimle taşak geçiyor bu. Ne yapalım reis?
- Açın gözlerini!
- Emin misin reis?


Kısa bir sessizlik olmuştu. Sadece diş gıcırtısı ve derin soluklanmalar duyuluyordu.

Sarı sert bir hareketle göz bandını çıkarttı. Kafasını hafifçe aşağı yukarı sallayıp, alt dudağını ısırırken duvardaki Türk büyükleriyle Mustafa Kemal fotoğraflarına baktı.

Sarı, iplerinin çekilmesini bekleyen bir kukla gibi karşısında duruyordu. Reis konuşurken tahtadan görünümüne yaraşır suskunlukla başını sallıyordu sadece.

Reis, gece uzun olacak dedi.

- Önce kanımızı silelim, sonra öcümüzü alalım.

Yüzlerini görmelerine izin verdikleri insanları öldürdüklerini duymuştu.

Biraz yaşadıkları olaylardan konuştular, biraz öldürdükleri insanlardan. Çocuklarının gözleri önünde öldürülen babaların acılarından, o çocukların annelerine tecavüz ettikleri zamanlardan. Ortak akılla unutulmuş ve hatırlatılması istenmiyordu bazı şeylerin. Elbette bu yapılanlar kötü şeylerdi ve devletin bekası her şeyin önünde gelirdi. Mevzu vatansa gerisi teferruattı.

Odaya sarkık bıyıklı biri daha girmişti. Düşmüş avın etrafında toplanan sırtlan sürülerini andırıyorlardı. Odaya yeni giren eğilip reisin kulağına Sarı’yı kastederek bu kim diye sordu.

- Onun işi uzuvlar, kan ve eklemler, adını s..tir et.

Prag’ı savunurken can veren bir direnişçi olarak gömülmek isterdi Deniz. Bu mertebeye hiçbir zaman ulaşamadı.

Biraz yürüyorsunuz önce selvileri sonra mermeri görüyorsunuz. Babası orada yatıyordu Mira‘nın.

Mezar höyüğünde bir anıt taş olarak dünyadan biraz daha yüksek duruyordu.

Ütopyaya adanacak bir hayatı olmuştu babasının. Herkesin katkısının olduğu ama failinin olmadığı bir cinayete kurban gitmişti. Oysa Mevlâna dergâhı gibi adamdı,ne olursan ol gel diyordu.

Halim selim kendi halinde bir kadındı Mira. Annesinin ölümünde sonra yeniden başlamak zor gelmişti.

Lodosun çalkaladığı denizde bir o tarafa bir bu tarafa savrulan bir şilebi andırıyordu.

Bu distopik dünya, hayal gücü güçlü biri için fazla sınırlayıcıydı. Kitaplar ise bu kısa hayatın içine milyonlarca hayat sığdırmasını sağlıyordu.

Bir kum fırtınası şehri önüne katsa da geldiği çöllere götürse diye düşündü hınçla yürürken.

Yanına babasının cezaevindeyken annesine yazdığı mektubu almıştı:

Canım karıcığım.

Biz gecenin sessizliğinde bir araya gelen yalnız kuşlardık.
Neyi nereye koysam, nereden başlasam bilemiyorum.Hayallerimin kıyıcığında bir uçurum var.

Evin beti bereketi niyetine bir yerde bir nar taşa çalınır. Dağılan tanelerinde parçalarımı hâlâ arar dururum.

Seni her düşündüğümde sarayları, külleri, aşkları, fiyonkları nal sesleri eşliğinde yerlerde sürüklenen, rengarenk, ipeksi bir masal dünyası gelir aklıma. Eskil mutluluklara dair bir zaman tatlı tatlı uğuldar kafamda.

Rüyamda ranzamda değil uçsuz bucaksız bir çölün ortasındaydım. Çölde Nemesis'i gördüm, kırılmıştı Musa'nın asası ve sası kokuyordu sular.

Âşık olmak teslim olmak değildir. Ruhum sana teslim olmadı ama sana ihtiyacı var. Çünkü özgürlüğün kendi içinde bir ebediyeti var.

Bir yoklar ve yokluklar diyarı taşıyorum içimde. Yaşam ve varlığım sensiz çok acziyet ihtiva edecek.

Aşk kayba uğramaktır, kayba uğramayı göze almaktır. Urlarla vurulmuş kanserli bir bünye taşıyorum, umutsuzluğun ölümle sonuçlanan bir hastalık olduğunu biliyorum.

Çok yakında beni düşlerime terk edeceğini biliyorum.


Öldürülen öğretmenleri, sendikacıları, gazetecileri, doktorları, giden babaları ve polisleriyle üstüne saldıran dünya acıttıkça Deniz, Yağmur’a yazmıştı. Yazmak işte böyle bir kuşatmayı yarma girişimidir.

Değişik timler onu cezaevinden alıp alıp yer göstermek için operasyonlara götürüyorlardı. Operasyonlarda bir polis ölse hıncını ondan ve yoldaşlarından çıkarıyorlardı. Bu şekilde iki koğuş arkadaşı demir çubuklarla dövülmüş, gözünün önünde can vermişti.

Bir keresinde Dersim kırsalında bir operasyona götürülmüştü. Militanlar tarafından pusu atıldığı için hızla kaçmaya çalışan bir cemseden kendisini uçuruma atmıştı.

Kimsesizler mezarlığıydı gömüldüğü yer. En azından onlara böyle anlatılmıştı.

Oluk oluk üşümeler akıyordu gecenin içinden. Tazyikli bir vuruş silkeliyordu zamanı.

Akşamın alacası sessizliği elle tutulur hale getiriyordu. Şehrin tekinsiz sokaklarında tanımadığı birini, olmayan bir adresi arıyordu. Gittikçe kararan akşam göğünde bir Mira aradı. Geceleri yunuslara yol gösteren yıldızın adıydı Mira.

Sahil boyunca uzanan bu telgraf tellerinin içine sıkıştırılmış ne çok bekleyiş vardı ne çok umut.

Yakamozlar vardı sularda. Kelebeği kendine çeken ışık içre, sessiz bir ateşti yanan.

Mavi uykulara dalmıştı Deniz. Bekleyişse en gidilmez limanlara demirleyen bir hayalet gemi olmuştu içinde.

Dumanının boğumlarını boğumlarına ekleyerek içiyordu sigarasını.

Tarifsiz bir önseziyle, elini arka cebine götürdü, adresi kaybetmişti.

Kafasındaki koyu lacivert düşünceler geceye benziyordu ya da geceyi düşüncelerinden doğuruyordu.

Ceketinin yakalarını kaldırıp rüzgâra siper etmişti. Saklanarak hologram insanların içinden geçip yürüyordu.

Cehennem oldu buralar diye geçirdi içinden. Balmumundan tanrılar eriyordu bu cehennemin içinde.

Trafik lav nehirleri şeklinde akıyordu. Uzakta bir yanardağ patlamıştı da buradan bakınca; Akdeniz, Güneydoğu Anadolu, Doğu’dan bakınca; Karadeniz, Marmara, Edirne; ülkenin ne kadar ormanı varsa yakıp kül ediyordu. Volkan ayrıştırıcı ve yakıcı küller püskürtüyordu ülkenin üzerine. İçtimai patlamalardı bunlar daha çok.

Terk edilmiş hissi uyandıran eski evlerin tek tük yanan solgun ışıkları ve kim bilir kaç gündür alınmayan çöplerde eşelenen köpeklerin görüntüsü korku vericiydi.

Çay ve sigarayla doyuruyordu benliğini. İçine atıldığı kent varoluş serüveninin çıkış noktası bir yerdi.

Aşklar, insan ilişkileri, felsefe, gazetecilik ve yazarlık; bu şehirde her şey adeta bir kamu teşebbüsüne dönüşmüştü.

- Yaşadığım şehirdeki insanların hepsiyle şu ya da bu şekilde kavgalı, uyumsuz denilebilecek bir hemşeriyim. Aslında daha çok kendi kendimle kavgalıyım.

Hayat, sahnesinde rol almış irili ufaklı gölgelere söz hakkı tanımıyordu. Perdeye yansıyan olaylara uzak dünyaların görüntüleri muamelesi yapmamız yüzünden bu gölgelerin sesleri, dilleri de yoktu.

- Kimse önünü görmüyor. Ne tuhaf değil mi? herkes gittiği yeri birbirine soruyor.

Kelime suretlerinde günlük hayata dağılmış irili ufaklı kımıltıları, onların yüz çizgilerindeki dalgalanmaları, irkilme ve gülümsemeleri hayatın ışıklı alanlarına yayılan umut pırıltısını gölgeleyen, gölgeleyince de sonrasızlığı ve acıyı daha görünür kılan bir işlevleri vardı bu insanların.

Birbirine ulana ulana akıp giden seslerin ve anlamların içinden sahile doğru yürümeyi sürdürdü.

İnsanlar gözlerine çarparak geçiyorlardı. Bir insanın yüzünde de birçok insanın yüzü vardır.

Böyle bir yerde deniz üzerinde batan güneşe bakarak hülyalar kuramayacağınıza göre daha karanlık şeyler düşünmekle zamanınızı geçirirsiniz.

- Ama sen, hiç de bu yüzden düşüncelerimin dışında kalmış, unutulmuş değilsin. Sen cümlelerimde, satırlarımda gezinip duruyorsun anne.

Annesiyle ilgili onu en çok üzen şey, kendisine ait mutluluklarının olmadığını fark etmesi olmuştu. Teni bozkır kokardı annesinin.

Yorulmuştu amaçsızca yürümekten. Şehrin nezih bir mahallesinde restoran işleten bir arkadaşı vardı. Üniversite yıllarından tanıyordu Yusuf’u. Yusuf çok sevdiği eşinden yeni ayrılmıştı. Ayrılık acısı çekiyordu.

- Bir insanın en içteki, en kutsal şeyi, aşkın çoğaltıcı gücünü kaybetmiş olmasından daha korkutucu bir şey düşünebiliyor musun?

- Evet, bir kız çocuğunun babasını kaybetmesi…


Bakışlarında hayata karşı insanın içini üşüten bir umursamazlık vardı Mira’nın.

Babasının giderken ardında kalanlara bıraktığı kırgın gülüş, jiletle kazınsa bile yüzüne çıkmayacak bir ifade bırakmıştı.

Babasını bir gece yarısı götürülürken yoğun bir sis bulutunun altında hayata olan güveni, bağlılığı ve sevdasını da birlikte götürmüşlerdi.

- Öptün mü babanı?
- Arada mazgallar vardı, öpemedim.

Sadece bir kere dokunmuştu ellerine. Bir gözyaşı damlamıştı parmak uçlarına.

- Kimse bilmedi aslında ne çok ağladığımı baba. Evin yolunu bile neden şaşırdığımı, kollarına alıp yatağıma yatırdığın savunmasızlığımı, tatlı melteminle örttüğün çıplak kalbimi kimse bilmedi.


Radyoda Coleman Hawkins’in Body and Soul’u çalıyordu.

Solgun bir resmin gözlerindeki hüzün ya da bir caz sanatçısının sesinin tonundaki ufacık bir nota farkı, hayatında güzel bir değişimin olduğuna dair ipuçları taşıyordu.

Hesapların tersine dönme olasılığı, bir nevi kul kurar, kader güler denilen durum meydana gelmekteydi.

Duvara Van Gogh’un Patates Yiyenler tablosu ile bir Yılmaz Güney posteri asılmıştı.

Resimlere bakarken işkenceci polisi puslu bir sokağın kuytusunda bekledi. Onu yakalamaya çalıştı. Sorgulamak istedi. Başaramadı. Av ve avcı rol değiştirdi. Polis kaçtı. O kovaladı. Polisi Mahallenin çıkışına, şehrin dışına, hatta ülkenin dışına kadar kovaladı.

Bütün bunlar otuz saniyede gerçekleşti. Hayatında geriye doğru tutamaklar araması, katmanları arasına saklanmış onlarca karabasanı temizlemesi, özünü yakalayıp hayatının kör noktasında kalan anılarla yüzleşmesi tam otuz saniye sürdü. Hesaplaşma ve arınma otuz saniye sürdü.

Lisans öğrenimini bitirdikten sonra doktora için yurtdışında burs kazanmıştı.

- Soğuk ve puslu bir şehirde yaşıyorum baba. İnsanlar arkadaş canlısı değil.

Konuk konuşmacı olarak çağrılmıştı yaşadığı şehrin üniversitesine.

Vakur bir duruşla sürdürüyordu söylevini. Amfi tıklım tıklımdı. Oturacak yer kalmamıştı.

- İnce yaşam şeridi üzerinde sıralanmış sonsuz noktaların birinden aşağıya doğru hiçbir şeye tutunmadan düşmenin ne olduğunu bilen var mı? Bir örümceğin kendi yapışkan iplikçiklerinden koparak boşluğa düşmesi gibi bir şey.

Öğrencinin biri oturduğu yerden, örümceğin yapışkan sümüksü ağlarından kurtulup doğması. Bu bence aşktır diye yanıt verdi.

- Hiç âşık olmadım. Hiç sevilmedim. Bir bakireyim ben. Aşk benim lügatimde endişedir, baş dönmesidir.

Ruhsal açıdan bakire bir annenin oğlu olarak dünyaya gönderilmiş olanın yenilgisini her gün tescil eden olaylar yaşanıyordu etrafında.

Hıristiyanlığı yeniden kurmak isteyen dişi bir Paulus gibi hissediyordu.

- Var olduğumuz için özür dilemeliyiz.
- Kimden?
- Tanrıdan değil tabii ki. Varlık alanlarını barbarca işgal ettiğimiz diğerlerinden.


Yaşlıca bir adam amfinin uzak bir köşesinde can kulağıyla dinliyordu Mira’yı. Ayağa kalktı. Öğrenciyle olan konuşmasını böldü.

- Konuşmanızı böldüğüm için üzgünüm. Evin beti bereketi niyetine bir yerde bir nar taşa çalınır. Dağılan tanelerinde parçalarımı hala arar dururum…

Adam konuştukça sağılıyordu zaman.

Mira yere yığıldı. Öğrenciler başına üşüştüler.

Umut hayatta kılıktan kılığa giren bir oyuncuydu. Bir vuslat fikri hep baki kalır içimizde.

Fransa, Haziran 2017




dizin    üst    geri    ileri  

 



 22 

 SÜJE  /  Josef Kılçıksız  /  yirmi dokuz mayıs iki bin on sekiz   / 28