NİKİFOROS VRETTAKOS


 [ 1912 - 1991 ]

Nikiforos Vrettakos 1912 yılında Isparta (Polonez) kentinin Plumiça köyünde doğdu. Lise öğreniminden sonra, 1929'da, Atina Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ne yazılmış, ancak, hukuk öğrenimini sürdürememiştir. Üniversiteden ayrıldıktan sonra fabrikalarda işçi olarak çalışmış, çeşitli dergi ve gazetelerde görevler üstlenmiştir.. İkinci Dünya Savaşı'nda Arnavutluk Cephesi'nde savaşmış, ülkesinin Almanlarca işgalinden sonra Ulusal Direnme Hareketi'ne katılmıştır. Ulusal Direnme ile ilgili çok sayıda şiir, anı, öykü ve roman yazmıştır. Bunlardan "Boranla Gelen" düz yazısı türkçeye de çevrilmiştir. Vrettakos, ilk şiirlerini geleneksel ritim ve ölçülere uygun olarak yazmış, kısa sürede çağdaş biçimleri benimsemiştir. İlk konuları doğa ve aile yaşamı ile ilgilidir. Daha sonra insancıl sorunlara, dünya sorunlarına yönelmiştir. Ana temaları; barış, kardeşlik, özgürlük, eşitlik, adalet  ve kardeşliktir. Vrettakos, politik ve sosyal inançlarını sanat yapıtlarında somut biçimde yankılanmasına karşıydı. Bunun içindir ki kendi inançlarının bir çeşit soyutlaşmasını görürüz şiirlerinde. Politik kavgalarını polemik yazılarıyla sürdürdü; şiirleriyle, düz yazılarıyla değil. Nikiforos Vrettakos, zengin lirizmi, kusursuz tekniği, insan haklarına bağlılığı ile günümüz Yunan şiirinin önde gelen temsilcilerindendi. Şiirleri hemen hemen tüm dillere çevrildi.
 

SAVAŞ HAZIRLIĞI


Asker dolu bir tren gider sınıra doğru,
makinalılar, marşlar, armalar, bayraklar.
Bir başka tren varır tam o sıra
suçsuz bir ırmağın iki tepeyi
                  ayırdığı noktaya.
Savaş gün ağarmadan başlayacak.
İki yanda da askerler tetikte.

Geceleyin iki duvar örsem,
duvarların üzerine bir dam sersem,
sonra askerleri giysilerinden soysam,
dizsem onları sıraya,
sonra bir-ki, bir-ki,
götürsem hepsini evime

 ͠    ͠    ͠    ͠

İNSAN
VE
AT

Bir atı vardı. Savaşa gitti.
Geri geldi iki ay sonra,
bir ayağı kesikti.
Onu görünce kişnedi at.
Atı götürdüler çok geçmeden.

Geri dönmedi.

O günden beri
anımsamak istese ne zaman
unutulmaz bir anını yaşamın,
güzel bir şeyi
- Meryem Ana'yı, İsa'yı, güneş'i falan -
anımsar
o kişnemeyi

 

 ͠    ͠    ͠    ͠

KALDIRIMDA
BİR ADAM

Kaldırımda bir adam,
sanki gözüyle zamanı, uzaklığı,
ışığı ölçer.
Nereye doğru gider? O yana mı, bu yana mı?
Belli değil.
Eli alnında, kulak kesilmiş.
Güneş söndü sönecek.
(Yürürken zıplardı, fır dönerdi bir vakitler.
Doğan güneşi görürdü bir vakitler.
Anımsar bir kızı, al entarili.
Bir deniz anımsar, bir çayır.)
Belirmiş yeniden
savaş tehlikesi.
 

 ͠    ͠    ͠    ͠

ADSIZ
ÖLÜLERE

(Burada bir yakınım öldürüldü. On dört yaşlarında sevimli bir çocuktu.)

                                                                                     - Bize anlatılan bir olay -

Doğudan mı? Batıdan mı? Nereden?
Bir serseri kurşun deldi göğsünü, Josef.
Tuna'nın kıyısına gömdüler seni o saat.
Nasıl, nereden, önemli değil.
Sonsuza dek yediler hakkını.
Ne tanrı korumak istedi seni,
ne düşünen kafalar.

Sorumsuz bir dünyada
tüm kurşunlar serseri..

Zaman akar, örter üzerini
ağaçların yaprakları.
Ayırır zaman Buda'yı Peşte'den,
ayırır toprağı.
Ve akar durmadan.
Ve yatar yüzyıllardan beri
kıyısında Tuna'nın
sayısız insan,
hiç kimsenin bilmediği.
 

 ͠    ͠    ͠    ͠

KAPININ
AÇILIŞI

"... Sevgidir gökyüzü
Hiçbir zaman yere düşmez..."
Dolaşıyorum
türkü söyleyerek.
Ayaklarımda tüm ulusların tozu. Tüm acılar.
Saçlarımda kül. Aralıyorum kapıyı.
Karşıda ocak. Yanında anam.
Fırlıyor ayağa, tedirgin, koşuyor.
İki elimle kucaklıyorum anamı.
Dayıyorum başımı göğsüne.

"... Çimen ver bir avuç
yatıp uyuyayım..."

                                          Ver kutsal elini,
bir şiir yazayım. Sözcüklerle değil ama.
Sözcüklere paydos! Bir öpücükle.
Al şimdi yorgun on parmağımı,
as duvara, kurut. Bak.
Yalnızlık, rüzgar, acı deniz akacak.


Çevirenler : A. Kadir - Panayot Abacı

 37