Hani insanın aklına ve diline kimi zaman bir şarkı düşer de gün boyu
hatta günlerce takılı kalır ya, benim de aklıma ve bilincime askerde
bir tiyatro oyununun adı mıh gibi çakılıp kaldı.
Alain Resnais’nin sinemaya aktardığı, ‘Hiroşima Sevgilim’ filminin
senaryosuyla adını belleklere kazıyan Marguerite Duras’nın bir
oyununun adı askerde kafama takıldı kaldı:
‘Bütün Gün Ağaçlarda’.
O günden bu yana da ne zaman bu oyunu anımsasam aklıma askerlik
anıları gelir. Çünkü bizim dönem askerlik çoklukla ‘bütün gün
ağaçlarda’ geçti.
Burdur’daki 57.Tugay, çağla (yani badem) ağaçlarıyla dolu bir alan.
Sayısız çağla ağacı var. Bizim dönem çağla mevsimine denk geldiği için
askerlik boyunca günlerimiz tıka basa çağla yemekle geçti. O kadar çok
ağaç var ki ilk on beş-yirmi gün yerlere kadar sarkan dallar rahat
rahat yetti bize. Ancak asker sayısı da çok. Dallar bitti, bu kez
eğitimimizi ağaç tepelerinde de sürdürmeye başladık.
İnsan askerde ‘arazi olmak’ deyiminin anlamını daha iyi kavrıyor.
Çünkü, eğitim dışı dinlenme zamanlarında bile her an tetikte
olacaksınız. Ola ki üst rütbeli bir subay geçiyorsa, hele hele ‘tugi’
geçiyorsa (‘tugi’ bizim tugayın en büyük sorumlusu olan tugay
komutanının yani tuğgeneralin kısaltılmışı. Yoo yanlış anlamayın
kesinlikle bir alay sözcüğü değil, sadece askerler değil, subayların
konuşmalarında da kullandığı gerçek anlamda bir kısaltma. Profesör
doktor yerine konuşurken kısaca ‘profdır’ dememiz gibi) evet özellikle
de ‘tugi’ geçiyorsa kesinlikle hazırolda olmanız gerekiyor. Zaten
muhakkak birisi ‘dikkaaaaaat’ çekip sizi hazırola çağırır. İşte bu
gibi durumlardan tüymek için dinlenme zamanlarında askerler
alabildiğinde sapa yerlere tüyüp çayır çimene karışır. İşte buna arazi
olmak denir. Ağaçlar bu yönden daha da kamuflaj bir arazi niteliğine
sahip. Çünkü çayır çimende bir şekilde fark edilir ve hazırola
dikilirsiniz ama ağaç tepelerinde gözükmeme şansınız daha yüksek.
Ancak ona rağmen ‘dikkaaaat’lerde ortaya oldukça gülünç manzaralar
çıkıyordu. Ağaç tepelerinde çağla tıkınan erat her ‘tugi’ geçişinde
inmekle düşmek arası bir biçimde kendini yere atar ve her yeri tıka
basa çağlayla şişirilmiş bir biçimde, o pejmürde haliyle hazırola
geçerdi. Saatlerce tıkındığımız yetmiyormuş gibi bir de üzerimizdeki
askeri elbisenin tüm ceplerini (zaten bu üniformalar bol cepli olur)
çağlayla doldurur ve ortaya tepeden tırnağa eşek arısı sokmuş gibi şiş
bir halde oldukça ucube bir görüntü alırdık. Her yerimiz tıklım tıklım
çağla dolu, al sana doğal zırh işte. G-3’le tarasan kurşun geçmez.
Kamuflaj desen zaten tepeden tırnağa, yaprak ve dallarla kaplı
olduğumuzdan o da en iyisinden oluyordu zaten. Anlayacağınız her
yönüyle tam bir asker.
O tepeden tırnağa çağla cephaneliğiyle kuşandığımız şiş halimizle
hazırola geçmek neyse de hazırolla birlikte hemen bir iş yapıyor
görünmek, örneğin yere eğilip ot mot yolmak epeyce sorun olurdu. Çünkü
asker adam dinlenme anında bile bir iş yapar. Daha doğrusu askerlikte
aslolan bir iş yapmak da değil, yapar görünmektir. Komuta kademesi
geçerken sizi çalışıyor görmeli. Hiç iş yoksa da yaratacaksınız. Ne
bileyim önünüzdeki gördüğünüz otları yolmaya başlayacaksınız, ot
bulamazsanız çevrede gördüğünüz çer çöpü bir temiz alana döküp sonra
yeniden gidip onları temizleyeceksiniz. İş yapıyor, çalışıyor görünün
de ne yaparsanız yapın. Bereket ‘tugi’miz bu konularda düşünceli,
askerleri koruyan yapıda bir kişiydi. Çoğu kez ‘dikkaaaat’ çekmeleri
bile engellemeye çalışmış, bunu yapan diğer subayları hele hele bize
bu gibi zamanlarda iş buyuranları terslemiş, azarlamıştı. ‘Tamam,
tamam. Bırakın işi, hazırolu. Bu sizin dinlenme zamanınız. Keyfinize
bakın’ diye..
Burdur ilginç bir yer. İlginçliği ‘kazıklığından’ kaynaklanıyor.
Şimdi, Burdurlu arkadaşlar dırdır etmesin ama en azından bizim dönemde
böyleydi. Şimdi düzeldi mi bilemem. Aslında, verimli toprakları olan
küçük bir il. Toprakları dışında yörede Burdur Gölü ve Salda başta
olmak üzere birçok göl var. Göller Bölgesi diye anılan bir bölge. Yine
yakınlarında Sagalassos antik kenti var. Daha başka antik kalıntılar
da bulunuyor. Ayrıca Antalya gibi turistik bir beldeye de bir saat
uzaklıkta. Anlayacağınız birçok ekonomik gelir elde etmeye uygun bir
il. Ancak nedense Burdur tüm ekonomik varlığını askerlere bağlamış
durumda. Oradaki tugay genelde bedelli askerlik yapılan bir yer ya,
tüm Burdur esnafı da tüm işlerini ona göre ayarlamış, oraya gelen
askerleri çok zengin sanıp ‘yolunacak kaz’ olarak görüyorlar.
İçeceğinden yemeğine birçok yerde astronomik fiyatlar ödüyorsunuz. Her
yerde standart fiyatı olması gereken Tekel ürünleri, örneğin sigara
bile askere daha yüksek fiyatla veriliyor, anlayın artık. Bunun
tugaydaki subay kesimi de farkında. Bu nedenle her çarşı izninde ya da
dışarıda işi olanları kazık yememek konusunda sık sık uyarıyorlar.
Belki biraz da bu nedenle olsa gerek Burdur’da her hafta sonu yani
haftada iki gün Antalya tatilimiz vardı. Bedelli yapanların büyük
bölümü yurdışından gelenler ve hatta orada doğup büyümüş, Türkiye’yi
pek tanımayan insanlar olduğu için kağıt üzerinde bu geziler
‘Türkiye’nin kültürel yörelerini tanıtım’ gezisi olarak geçiyor. Ancak
sürekli olarak tek tanıdığımız kültür Antalya.
Her hafta sonu otobüsler kalkıyordu tugaydan. İsteyen sembolik bir
ücretle hafta içinde adını yazdırarak bu gezilere gidiyordu. Tümüyle
sivil kıyafetle, yani rahat olduğu için, başta ben olmak üzere çoğumuz
bu gezilere aksatmaksızın katılıyorduk. Bu otobüslerin bazıları
Antalya’nın içine, bazıları da Konyaaltı plajı yakınlarına gidiyor.
(Fark etmiyor, hangisine gidersek gidelim, bir dolmuşa atlayıp ilk
işimiz, kent merkezine yani Kaleiçi’ne gitmek oluyordu.)
Burdur’un askerler için çok kazık bir yer olduğunu söyledim. Burdur ne
kadar kazıksa Antalya da aksine o kadar ucuz bir yerdi bizler için.
Her ne değin büyük ve gelişmiş turistik bir yer olmasına karşın ve
Burdur bir yana kendi içinde de yaşayan askeri garnizonlar olmasına
karşın, belki de ticari işletmelerin de fazlalığı nedeniyle sürekli
rekabet halinde düşük fiyatlarla piyasa oluşturan bir yer Antalya.
Öyle ki oradayken sürekli hafta sonları Antalya’ya gitmemi aile ve
yakın çevreme bile anlatamıyordum. Çevremdekiler sürekli Antalya
tatili yapmamı bol paramın olmasına bağlıyorlardı ama ben de bunu
anlatamıyordum. Yahu ben her hafta sonu Antalya’ya ucuza gelsin diye
gidiyordum. Çarşı izinlerini Burdur’da geçirmeye kalksam esas ona para
dayanmaz…
Her ne değin böyle bir yazı dizisinde rakamlar vermek anlamsız gelse
de hadi size bir örnek vereyim. Gerçi o dönemki para birimi eski, bol
sıfırlı dönemlerdeydi ama onu da günümüze uyarlayıp sıfırları atalım.
Bir gün bankadan para çekeceğimi söyleyip özel izinle Burdur’a,
çarşıya çıktım. Paramı aldıktan sonra bir lokantada bir döner, yanına
da kola söyledim. Gelen hesap on üç buçuk lira.. ki, Türkiye’nin en
seçkin lokantalarında bile yeseniz en çok 3-4 lira ödeyeceğiniz bir
menü… aynı günlerde Antalya’da, kaliteli bir yatla, bir saat yirmi
dakika süren bir yat gezisi yapıyorum. Üst güverteye çıkmışım, sere
serpe güneşlenirken yanımda da bir duble rakım, ayrıca dev bir
domates, peynir tabağı… Yetmiyor, üstüne bir duble rakı daha alıyorum.
Gezme, yeme, içme tüm ödediğim hesap on beş lira. O dönemlerdeki
Burdur’un fiyat politikasını anlayın artık…
Geçen bölümde askerliğin çekindiğim gibi çıkmadığını çünkü her zamanki
günlük yaşantımı aynen sürdürdüğümü yazmıştım. Ama bunun ufak tefek
sorunları da oldu. Öncelikle müthiş tanınmış oluyorsunuz, ‘göze
batarcasına’ tanınmış. Hani kimi meşhur tipler olur da sürekli her
önüne gelene imza dağıtmak zorunda kalır ya ben de neredeyse her
subaya ‘numaramı ve adımı’ vermek zorunda kaldım. N’apayım attığım her
adımda tüm komuta kademesi numaramı almak için peşimden koşturuyor.
Geç kalktın, numaranı ver; tıraş olmadın, numaranı ver; selam
vermedin, numaranı ver; emre itaatsizlik, numaranı ver; yatağı
toplamadın, numaranı ver… Neyse ki tüm disiplin kurulu ve mahkemeye
verilme kaygıları biri hariç olumsuz sonuçlanmadı. Ve askerliği hafta
sonu bir gün ‘izinsizlik cezası’ alarak sağ salim bitirmiş oldum.
O ceza da çok ilginç; ceza almama neden olan kişi kurtardı paçayı,
kabak benim başıma patladı. Eee askerlikte kuraldır, biri sevmedikleri
bir iş yapsın, külliyen yanındakilerle cezalandırılırsın. Yani,
yanındakinin davranışlarından da sorumlusun.
Yine geçen bölüm dedim ya; sabahın altısında kalk borusuyla kalkma
alışkanlığımız hiç olmadı. Genelde sekiz buçuk dokuz arası kalkıyoruz.
Bir gün nedense rahat battı, erkenden kalkacağım tuttu, sabah yedi
buçuk falan. Benimle birlikte orada iyi bir samimiyet kurduğum,
kendisi Hollanda’da yaşayan, orada çevre müfettişliği yapan bir
arkadaşım vardı..o da kalktı. Birlikte dolapların olduğu yere geldik.
Üst başımızı alıp giyineceğiz. Küt içeriye başka bataryadan, o gün
orada nöbetçi olan bir subay girdi. Bizim kendi bataryamızdan olsa
sorun değil, onlar zaten kalkma saatlerimizi biliyorlar, bu gelen
bilmiyor. Adam fırtına gibi daldı içeri, geldi yanımıza:
- Ne işiniz var sizin burada?
- Ne demek ne işimiz var? Kalktııık..giyineceğiz.
- Saat kaç? Hiç bu saatte kalkılır mı? Niye zamanında kalkmadınız?
- Ne? Dedim. Dalga mı geçiyorsun? Ne geçi? Biz normalde dokuzdan önce
kalkmayız, kırk yılın başı erken kalkacağımız tuttu…
Komutan dinlemiyor, arka arkaya homurtularını sıralıyor. En sonunda
yanımdaki arkadaş patladı:
- Çek git başımızdan be? Sabah sabah delirtme beni.
Bunu söylerken bir yandan da itekleyerek zorla dışarı çıkarmaya
davrandı nöbetçi subayı. Yani, çok ciddi bir suç. Nöbetçi subayı iyice
küplere bindi:
- Verin numaranızı. Soracağım bunun hesabını size.
Ben alışkın olduğum için hemen verdim. Bizimki ona da huylandı:
- Ne diyorsun sen kardeşim? Ne numarası? Vermiyorum numara mumara.
Hadi git başımdan.
Baktım iş iyice sarpa saracak, hemen devreye girdim:
- Ver, ver..hiç bir sorun olmaz. Benden almayan kalmadı. Takma kafaya!
Öyle deyince biraz sakinleşip numarasını, adını verdi, başımızdaki
nöbetçi subayı da çekti gitti. O gittikten sonra arkadaş bana döndü:
- Ya, numarayı verdik ama başımıza iş açılmaz değil mi?
- Valla, dedim, benim şimdiye dek açılmadı. Ama sen biraz sert girdin.
Yapmayaydın iyiydi. Bilemem.
Bu olaydan tam bir hafta sonra, sabah eğitimine başlarken başımızdaki
manga subayımız adlarımız söyleyip, birer adım öne çıkmamızı istedi.
Çıktık.
- Suçunuzu biliyorsunuz değil mi?
- Biliyorum, dedim.
Yanımdaki yine çıkıntılık yaptı:
- Ne suçu? Ben bilmiyorum. Suçum muçum yok benim. N’apmışım?
Şimdi dediğim arkadaş, söylediğim gibi Hollanda’da yaşıyor. Büyük
olasılıkla Türkiye’yi hemen hiç bilmiyor. Türkçesi de aksanlı, aileden
görme çat pat bir dil, ne bilsin Türkçe’nin derinliklerini,
deyimlerini? ‘Ne yapmışım’ deyince bizim manga komutanı, şöyle delice
bakışlarla yüzüne baktı dik dik:
- Cami duvarına işemişsin, dedi.
Bizimki ne bilsin bunun anlamını:
- Yok komutanım, kim uyduruyor onu? Valla öyle bir şey yapmadım,
manyak mıyım ben? Niye gidip cami duvarına şey edeyim.
- Öfff, dedi komutan. Bu bizde bir deyimdir, yani çok ağır bir suç
işlemişsin diyorum. Sen ne demeye nöbetçi subayına dikleniyorsun? Bir
dövmediğin kalmış.
Bizimki yine hakkını aramak için ileri geri konuşmaya başlıyordu ki
yine devreye girerek susturdum. Ve olan biteni kısaca anlattım, ‘ siz
de biliyorsunuz ki hiç birimiz kalk borusuyla kalkmıyoruz. Aksine
erken kalktığımız bir gündü. Sabah yedi buçukta ‘geç kalktınız’ diye
bize fırça çekmeye kalktı. Arkadaş ona sinirlendi. Neyse, iş tatlıya
bağlandı. ‘Bir daha olmasın’ zılgıtından sonra, bana döndü ‘sen bu
hafta sonu cezalısın, cumartesi günü ne Antalya ne çarşı izni, yok.
Tüm gün buradasın. Saat başı da o günkü nöbetçi subayına imza
vereceksin. ‘’
Yanımdakine döndü ‘sana da 3 gün oda hapsi cezası verildi. Cezan
askerlik bitiminde başlıyor. Bunlar terhis olurken sen cezaevine
gireceksin, üç gün yatıp öyle gideceksin.’’
Görünürde benim cezam hafif onunki ağırdı ama olan bana oldu. Terhis
zamanı tüm hapis cezaları affedildi, o da bizimle çıktı. Olan benim
hafta sonu tüm gün boyu sıkıntıdan patlamama ve her saat başı imza
vermek için nöbetçi subayının peşinde koşmama oldu.
Aslında siz benim söylediklerime bakmayın. Sözün gelişi konuşuyorum
işte. Yoksa, öyle millete yaka silktiren bela bir askerlik de yapmış
sayılmam. Her önüne gelen subayın numaramı almasına da anlam
veremedim. Suç niteliğinde ‘vukuatım’ falan da olmadı açıkçası. Ne
bileyim, hafta sonları ya da arada bir çıktığımız Burdur çarşı
izinlerinde azcık içkili dönüyorduk, hepsi bu. Zaten içmeyen yoktu.
Benimki zaman zaman azıcık fazla oluyordu, örneğin dönüşte başımızdaki
subaylar yürümeme falan yardımcı olmak için kol ve bacaklarıma destek
veriyorlardı, başkaca da bir sorun yok. Bunun dışında her askerin
sembolik de olsa bir maaşı vardır. Bizim de vardı. O zaman o para tam
da kılı kılına bir paket en pahalı yabancı sigara alabilecek kadardı.
Para nasılsa az diye, onu almamamızı, Mehmetçik Vakfı’na bağış
yapmamızı salık verdiler. Ona da itiraz ettim, ‘ben anti-militaristim.
Kuruş vermem’ diye. Beni gören diğerleri de bana uydu. Ona biraz
bozuldular. Onun dışındaaaa..ha bir keresinde de Antalya’da dönüş için
otobüslerin toplandığı kalkış alanına biraz geciktim. Bak işte bu
biraz ayıp oldu. Normalde kural olarak en geç akşam ‘şu saatte’
toplanma alanında olunacaktı. Hadi beş-on dakika geciktim diyelim, en
geç ‘şu saatte’ tekerlek dönüş yolunda dönmeye başlayacak. Emir bu.
Nasıl uyayım? Benim de bir gün Alanya’ya gezmeye gidesim tuttu. Akşam
saat sekizde Alanya kumsallarında bir plaj barda rakımı yudumluyorum,
son derece keyifli bir biçimde. Gel de dön. O gün kafayı epeyce
bozmuştum, hatta bir ara çevremde bir doktor bulabilir miyim, üç beş
gün rapor alabilecek diye düşünmedim de değil. Sonunda şeytana
uymadım, döndüm, akşam on’a doğru, 2-3 saatcik bir gecikmeyle. O
olayda en az bir hafta hapis cezası kesin bekliyordum hatta çok daha
fazla. Ama ondan da yırttım. Hiç ceza vermediler. A bir de okuldan
alışkanlık yaptı ya, orada da yemek boykotu organize edesim tuttu.
Olay şu; bizim dönemde ne büyük rastlantı gibi bir büyük bayram var ve
hafta sonu tatiliyle birleşiyor. Yani dokuz günlük resmi tatile denk
geliyor. Rastlantı işte. Yoksa, bunu önceden düşünüp de özellikle o
dönemi seçmiş değiliz. Hiç birimiz öyle insanlar değiliz. Haşa!
Normalde, bizden önceki tüm dönemlerde bu gibi durumlarda izin
verilirmiş ve millet de fırsat bu fırsat deyip memleketlerine
tüyermiş. Ancak yollarda ölümle sonuçlanan trafik kazaları olunca ve
durum Genelkurmay’ın kulağına ulaşınca tugayı sıkıştırmaya başlamış.
‘Bu askerler senin kışlanda değil mi? Ne işi var bunların orda bura?
Ne biçim tugay orası. Askerlerinizle ilgilenmiyor musunuz?’
gibilerinden… Biliyorsunuz, normalde yasalara göre, izinsiz olarak bir
askerin hatta memurun il sınırları dışına çıkması yasaktır. Tugay da,
askerlerin Burdur’da kalacağım sözünü kabul ederek hatta çoğu kitabına
uydurup oradan bir göstermelik kalma yeri ayarlamış bile, bu izni
vermiş. Doğal olarak izni koparan soluğu Burdur dışında alınca, trafik
kazalarıyla işin foyası ortaya çıkıyor. Ve bizim dönemde tüm tatil
izinleri de iptal edildi. Doğal olarak biz de ‘bizim başımız kel mi?’
diye isyanlardayız. Yemek boykotu öyle başladı. Şaka maka bir haftaya
yakın da sürdü. Sonra baktılar ki hepimiz iğne ipliğe dönmeye
başladık, yumuşadılar. Ve dolaylı yoldan şöyle bir öneri sundular.
İzin kağıt üzerinde yine Burdur için verilecek. Dışarıya yasak. Ancak,
bu izni alabilmek için her askerin birinci dereceden bir yakını
gelecek ve bu izne o kefil olarak, askeri de o alıp götürecek.
Böylelikle tugay, sorumluluktan da kurtulmuş olacaktı. Yani, bir
şekilde başımıza bir iş gelirse, sorumlu yakınlarımız olacaktı.
Birinci derece yakınlar yani ana, baba, eş, kardeş… devrede olunca
Burdur’da kalacağımız yeri kanıtlamamızı da istemiyorlardı. Sözümüz
yeterliydi ancak uyarmayı da ihmal etmiyorlardı ‘biz herhangi bir
denetim yapmayacağız. Ancak inzibatlara yakalanmamaya, içeri düşmemeye
bakın. Çünkü inzibatlar Merkez Komutanlığı’na bağlı, bedelli medelli
dinlemez, cezayı keser.
Beni de bir aile dostumuzla birlikte babam almaya geldi. Alışkınım.
Her zamanki gibi yine gizlenerek, saklanarak, özellikle araba
Burdur’un içinden dışarıya çıkarken eğilip büzülerek İzmir’e doğru
yola çıktık.
Şimdi, burada da şöyle bir gülünç durum çıktı ortaya. Hani tugay
komutanlığı, sözümüzü esas kabul edip ayrıca kanıt, ne bileyim
kalacağımız yere ilişkin resmi belge istemiyor ya, bizim yazıcı
onbaşıya yazdırdığımız ‘Kalacağımız yer’ le ilgili öyle ‘şişkinlik’ler
oldu ki, hani sırf onları incelemeye kalksalar, göçtüğümüzün resmi.
Herkes kafasından bir ev, otel uyduruyor. Ben de birine sordum ‘ne
yazayım?’ diye, Burdur Gölü’nün o taraflarda Büyük Burdur mu, Yeşil
Burdur mu, neyse, bırakın gitmeyi hala yerini ve tam adını bilmediğim
bir otel adını söylediler, onu yazdırdım. Yazdırırken de sordum bizim
yazıcı onbaşıya:
-Nasıl gidiyor? Bir sorun çıkmaz değil mi?
- Dilerim çıkmaz, dedi. Yoksa şu yazdırdıklarınızı okusalar hepimiz
mahvolduk.
- Niye?
- Niyesi var mı ya? Yahu ben bu oteli biliyorum. Topu topu yirmi beş
yatak kapasitesi var. Ve şu an sen orada kalacağını söyleyen iki yüz
otuz birinci kişisin. İncelemeye alırlarsa hepimiz ayvayı yedik.
Neyse, incelemeye almadılar. Sağ salim tümümüz o uzun bayram tatilinde
memleketlerimize gittik.
Askerde bir arkadaşla tanışmıştım. Kendisi babasıyla birlikte
Kanada’da yaşıyor. İlk ne iş yaptığını sorduğumda, ‘eh işte, kendi
halimizde Kanada’da bir süper marketimiz var. Onu işletmeye
çalışıyoruz’ dedi. Adamın ‘süpermarket’ dediği bilmem kaç yüz
metrekarelik, üç katlı bir yer. Yani günümüzdeki AVM’lerden. Annesi de
Karşıyaka’da oturuyordu. İyi oldu. Ben de o zamanlar Ankara’da değil,
şimdiki gibi Karşıyaka’dayım. Karşıyaka’da sık sık bir araya geldik,
oturduk, içtik. Dönüşü birlikte yapalım diye de sözleştik. Annesi ben
de geleyim sizinle, sonra dönerim, dedi. Her ne değin, onun başta
gerekli olduğunu, şimdi gelmesine gerek olmadığını söyledikse de
dinletemedik. ‘Kaçağız’ ya, kadın oğlunu sağ salim tugaya teslim
etmeyi düşünüyor.
Neyse, biz hep beraber bindik otobüse, Burdur’a yola çıktık. Sabaha
doğru, kent merkezine 3-5 kilometre kala ben otobüsü durdurdum ‘tamam,
burada iniyoruz’ dedim. Bunlar itiraz eder oldu ‘aaa..niye? Bu da başı
gibi yerde işimiz ne? Garaja gidelim işte.’’ Al işte, hiç kaçak
yaşamamışlar ki, işin inceliğini bilmiyorlar.
‘Tabiii’ dedim, ‘gidelim de keklik gibi enselenelim. Dalga mı
geçiyorsunuz? İnzibatlar şimdi garaja karakol kurmuştur. Bizim
gibileri bekliyorlar?’
- Aaaaa niye? Sivil kıyafetlerleyiz, dedi benim arkadaş. Nereden
bilecekler asker olduğumuzu?
- Tipinden, dedim. Sen aynaya bakmıyor musun? Ta alnında yazıyor asker
olduğun. Bir kilometre karşıdan fark edilirsin, merak etme. Asker
yanığı bir başka olur. Ne giyersen giy, kendini hemen ele verir.
Fazla beklemedik. O dağ başı gibi ıssız yere on dakika içinde bir
taksi geldi. Atladık. ‘Sür’dedim şoföre, ‘girişteki fazla ayak altı
olmayan ilk otele.’ Adam işi biliyor ‘tamam abi’ dedi ve istediğim
gibi bir yere götürdü. Birkaç saat dinlendikten sonra, kalkıp
yemeğimizi de yiyerek akşam saat tam beşte tugay kapısından içeri
girdik.
Geçen bölümde, bizden önceki dönemlerde en rahat bölümün ‘ateş-idare’
en ağır yani en çok eğitim yaptırılan bölümün de benim olduğum ‘Orta
Batarya’ olduğunu yazmıştım. Bizim dönemde ise tam tersi oldu. En zor
bölüm ateş idare, en rahatı da biz olduk. Ateş-İdare’nin en kazıl
bölüm olmasının ana nedeni, orada olan Can yüzünden, Can Dündar
yüzünden oldu. Can Dündar adı bizim dönemde hem en ‘tu kaka’ edilen
hem de en çok yüceltilen bir isim gibiydi. Yüceltilen isimdi çünkü
gece gündüz sürekli onun ‘Sarı Zeybek’ belgeseli gösterildi. Rahat, en
az otuz-otuz beş izledik. Neredeyse belgeselin her sahnesini, her
repliğini ezberlettiler. Aynı Can Dündar, ‘tu kaka’ edilen isim de
oldu. Çünkü askere gelmeden kısa bir süre önce o zamanlar çalıştığı
Yeni Yüzyıl gazetesinde yazdığı bir yazı, orduyu tepeden tırnağa
delirtmişti. Can, bedelli askerliği eleştiren bir yazı yazıyor ve
doğru düzgün bir eğitim de görmediğimiz için de, bedellinin gereksiz
olduğunu ve bize yapılan masrafı da anlamsız buluyor. Ve yazının bir
yerinde, gördüğümüz eğitimi alaycı bir dille eleştirerek, biz
bedellileri ‘bir savaş sırasında cepheye hamilelerden sonra
gönderilecek kesim’ diye niteliyor. İşte bu söz orduyu ayağa
kaldırıyor. Ve ateş-idarenin her yaptığı göze batıyor, arka arkaya
cezalar ve ağır eğitim çalışması yaptırıyorlar. Örneğin, yemin töreni
sırasında, sevinç naraları, alkışlar olur ya, bunlar da biraz
abartarak, keplerini de havaya atıyorlar. Tugay da ‘okul mu burası’
deyip, ateş-idareyi anında kara listeye alıyor.
Örneğin, biz elimize hiç silah almazken ve bir iki spor hareketinin
dışında sadece teorik eğitim yaparken, onlar elde silah koşuya
çıkarıldılar. Ağır savaş eğitimine sokuldular. Hatta kendilerine
fazladan bulaşık yıkattırıldı. O) kep olayından sonra bir gün de çarşı
ve Antalya izinleri iptal edildi.
Biz elimize silah almadık dedim de, sadece iki kez yaptığımız atış
talimi hariç. İlkinde sanal atış türü bir şey oldu. Elimizdeki lazer
ışığı yayan bir tüfekle yaptık ilk atışları. Bunda iyiyim. Beşte beş.
Ancak, elimize gerçek tüfek verilince işin rengi değişti. Başta ben
olmak üzere çoğumuz döküldük.
Tam atış talimi sırasında başımıza ‘tugi’, yani tugay komutanımız da
geldi. Perişan halimizi görünce kızdı. Normalde herkes üç atış yapıp
gidecekti. Hepimizin karavanacı olduğunu görünce emri bastırdı. ‘Hiç
kimse hedefi vurmadan gitmeyecek. Gerekirse akşama kadar atış talimi
yapılacak.’
Sıra bana geldi. Ben ne anlarım tüfekten, elime ilk kez silah
alıyorum. İlk atışı yaptım, tepelerde bir yerde bir toz bulutu. Açık
ara ıska. İkinci atışı yaptım, biraz aşağılara denk getirdim ama yine
ıska. Bu arada tüfek tepti, küt diye burnuma vurdu. Can havliyle ‘ah
burnum’ diye bağırdım. Başımızdaki batarya komutanlarından biri bana
baktı:
- Ah gözüm diyeni çok gördüm de, burnum diyene ilk defa rastlıyorum.
Onu nasıl becerdin? Sen nasıl tutuyorsun tüfeği?
Gösterdim. Beğenmedi.
- Öyle tüfek mi tutulur? Gez-göz-arpacık..bu kadar basit. Hadi şimdi
yeniden tut şu tüfeği.
- İyi diyorsun komutanım da, dedim, gez- göz-arpacık ne oluyor?
Şakkadak sertçe aldı tüfeği elimden. Göstereyim, diyerek…
Bu arada yan tarafımdaki kişi tam on ikiden vuruyor. Bizim komutanın
gözünden kaçmıyor bu:
- Bak, bu insanlar da eline ilk kez silah alıyor. Ama attığını
vuruyor.
Gülümsüyorum, örnek verdiği kişi de bizim savcı. Ona dönüp hafiften
alayla takılıyorum:
_ Sen de düzgün kullan şu tüfeği. Eline silah almamışsın, gelip burda
bize kötü örnek oluyorsun?
- Almadığımı da kim söyledi?
Yine alaycı gülümsemeyle, başımla bizim batarya komutanını işaret
ediyorum. Bu kez ona dönüyor arkadaş :
- Ben Diyarbakır cumhuriyet savcısıyım. Haftada beş gün silahlı
eğitimim var benim.
Bu arada ben yeni bir atış denemesi için silahı elime alıyorum. Yere
çömelmeden, tüfeği omzuma koydum. Bizim komutan gibi ben de ayakta
atış yapacağım.
- Aman ha. Çömel. Yerde yapamıyorsun, ayakta hiç yapamazsın. Kötü
teper, düşersin.
Hayır, diyorum. Kafaya taktım. Ayakta yapacağım atışı. Bu arada,
nasılsa tepelere denk getiriyoruz ya, en tepede tank türü bir bina
gördüm:
- O ne?
- Su deposu.
Gözüm anında kafamda parlayan hinliğin etkisiyle parlıyor:
- Onu vursam kaç gün ceza verirsiniz bana?
- Hiç vermem. Hadi vur. O sizin su deponuz. O delinirse askerlik
bitene dek susuz kalırsınız. Hiçbir yerden size su da getirtmem. Hadi
vur istersen.
- Yok..şimdilik kalsın.
Ayakta tüfeği omuzuma koydum. Tetiğe bastım. Bizim manga çavuşunun
kahkahalarla karışık bağırtısı inletti ortalığı:
- Vurdu! Komutanım, vurdu. Hem de tam on ikiden vurdu. Ama kendi
hedefinde değil, yan tarafın hedef tahtasını vurmuş.
Vurdum ya, havalı havalı eline tutuşturdum tüfeği çavuşun.
Önce kendi hedefim olmadığı için ırın mırın edeyim dedi ama batarya
komutanımız da ‘bırak gitsin’ dedi, kurtuldum.
Hani demiştim ya, bizim ‘tugi’, yani tugay komutanımız olan tuğgeneral
genelde askerin sorunlarına karşı sıcak bakan bir kişi diye. Gerçekten
babacan bir kişiydi. Onunla birçok kez karşılaşma olanağım oldu.
Birinde, kahvaltı için yemekhaneye geldim. Yine her zamanki gibi,
zeytin, reçel ve askeriyenin fındığı bol ya, sabah sabah fındıklı yaz
helvası. Fındık o kadar çok bol ki, fındığı ve ondan yapılan helvayı
yağdırıyorlar. Ama beş gündür peynir yok. Sinirle çıktım, kantinde
parayla yapacağım kahvaltıyı. Kantine geldim, arkamdan tok bir ses:
- Asker ne yapıyorsun burada!
Arkamı bir döndüm bizim tuğgeneral. Anında hazırola geçip ‘emret
komutanım’ı çaktım. Ve hemen ekledim:
- Kahvaltı yapmaya geldim komutanım.
- Niye yemekhanede yemiyorsun? Orada çıkıyor ya..
- Beş gündür peynir yok komutanım. Çıkardıklarını yemekten bıktım.
Buraya peynir yemeğe geldim.
Ses tonu birden yumuşadı. Son derece babacan bir sesle:
-Aaa tamam o zaman. Hadi afiyet olsun.
Ve ertesi sabahtan itibaren bir peynir çıktı ki, anlatılmaz. Hem en
kalitelisinden hem de kişi başına neredeyse rahat 3-4 kişilik bir
aileyi fazlasıyla doyuracak kadar, 250-300 gramlık kalıplar.
Askerliğin bitimine kadar da sürdü bu.
Genelde teorik eğitim görüyoruz ya bir gün de top başında gördük.
Karadenizli genç bir çavuş bize topu anlatıyor. Tepedeki ateş-idare
görevlilerinden top başındakilere kadar herkesin görevini tek tek
anlatıp, en son ateşleme olayına geçti ve kestirmeden sonuca ulaştı:
Ve bum!
İçimizden top sesi meraklısı bir tip, gıcıkça sordu:
- Eeeee?
- Ne eee’si?
- Hani, top patlamadı ya?
- Bum deduk ya!..
Karadenizli o çavuş arkadaş olayın farkında. O zaman oradan birine
sormuştum. Bu atılan silahların maliyeti ne tutuyor diye. Gerçeği
değil, sırf kuru sıkı bir top mermisinin tanesinin bile 250 lira
olduğu söylendi. Ki o dönem asgari ücret aylık 375 lira..Düşünün
savaşa yatırılan serveti…
Ve son olarak da size biraz da tugay doktorumuzdan söz edeyim. Sanırım
binbaşıydı. Hafiften uzun boyluca, topluca, özellikle yüzü tombişçe ve
askerlerle diyaloğu çok iyi bir adam. İyi niyetli, dost bir yaklaşımı
var bizlere karşı. E bizde sırf onun bu tatlı sohbetinden yararlanmak
üzere sık sık ona, yani revire koşuyoruz.
Onunla ilk karşılaşmam ilk hafta içinde oldu. Askere gitmeden önce
rapor almıştım. Rapor gerçekten de askerden ‘yırtmak’ için değil,
ciddi bir rahatsızlık geçirmiştim. İmge’de çalıştığım günlerde,
sabahlara dek arka arkaya aralıksız bol koyu kahve içip dosya
okumaktan- ki bir ara günde bin sayfa okuduğum oluyordu, sırf
kitapları baskıya yetiştirmek için – bir taşikardi krizi geçirdim. Ama
nasıl kriz? Resmen çok güçlü bir yumruk yemişçesine üç- beş metre
öteye savruldum. Aralıksız titreme ve makineli tüfek gibi sayılamayan
bir nabız atışıyla da iki gün yataktan kalkamadım. Elektro çektirdim,
net bir biçimde kriz çıktı. Taşikardi aslında normalde pek önemsenen
bir hastalık değil. Ancak tedavi edilmezse hele kriz geçirdiyseniz
ölümcül olabiliyor. Örneğin, yine bizimle birlikte içeri giren
arkadaşlarımızdan biri, Erdinç, tam da Mülkiyelilere gelirken, birliğe
20-25 metre kala ikinci krizde yere yığıldı ve öldü. Bu nedenle
askerlik şubemden ‘ağır spor ve savaş eğitimi yapamaz’ diye rapor
almıştım. Gelir gelmez bizim tugay doktoruna, çektirdiğim elektroyla
birlikte bu raporu verdim ve raporumu bir de ona onaylattırdım.
Onaylattırdım da, eğitim de dinleyen yok, ille spor hareketleri
yaptıracaklar. Yeniden gittim bizim tonton binbaşıya. Anlattım durumu,
bana ciddi bir rapor lazım, hastaneye sevk et dedim. Tamam, artık her
sabah askeri araçla ve benim gibi kendini hastaneye sevk eden
kişilerle hastaneye gidip gelmeye başladım. İyi de gittiğimiz Burdur
Devlet Hastanesi. Askerler için ayrı bir birim yok. Tüm branşlara
sivil halkla birlikte giriliyor ve bunun için de sabahın köründe
sıraya girmek gerekiyor. Bizim gittiğimiz saatlerde yani ona doğru,
erken bir sıra almaya olanak yok. Gelmiyor. Bir hafta böyle geçti.
Artık kendimi suçlu görmeye başladım. Sıkıldım da hastane ortamından.
Sıra nasılsa hiç gelmeyecek, her gün anlamsızca oraya gitmek anlamsız
gelmeye başladı. Vazgeçtim gitmekten, söyledim bizim tugay doktoruna.
- İstersen Isparta’ya, tümen hastanesine göndereyim. Orada devlet
hastanesi değil, bizzat Gülhane’ye bağlı askeri hastane var. Yalnız
orası çok ciddi bir yer. Bir şey bulmazlarsa çok ağır ceza verirler.
Bulurlarsa da hem her türlü raporu sen istemesen de verirler hem de
kesin iyileştirirler.
- Hayır, istemem.
- Niye? Hastalığın numara mı?
- Değil tabi ki. Gülhane’nin çok çok iyi bir hastane olduğunu da
biliyorum. Benim korkum, ciddi bir kontrolden geçirip önemli bir sorun
bulmalarında. Ya bir de başıma ameliyat çıkarırlarsa..
- Daha ne istiyorsun? Dışarda dünyanın parasını vereceğin her türlü
ameliyat orada en iyi şekilde yapılır işte.
- Yok, bu saatten sonra hastane köşelerinde sürünmek istemiyorum.
Bizim tombiş doktor, beni tüm sporlardan muaf tutacak yeni bir rapor
hazırladı. Ben de her sabah eğitime katılmaya başladım. Spor olduğunda
raporlu olduğumu belirtip, ayrılıyordum. İlk anda biraz tepki çekti.
Batarya komutanı biraz da beni azınlığa düşürüp ‘ezmek’ için, alaycı
bir ses tonuyla ‘var mı başka eğitime katılmak istemeyen. Söz, rapor
da istemeyeceğim. ‘ diyordu. Aklınca tek başıma kalacağımı ya da
birkaç kişi çıkacağını, çoğunluğun seve seve eğitim yapmak istediğini
bana kanıtlamak istiyordu. Bataryada toplam 12-13 manga var ve her
mangada da 13-14 kişi bulunuyor. Önce bir kişi geldi yanıma ben de
istemiyorum, diye..sonra bir..bir daha..derken yüz otuz küsur kişiden
istiyorum diyen sadece 12-13 kişi kaldı. Ezici bir çoğunluk yanımda
yer aldı. Hiddetlendi bizim komutan ‘çıkın, gözüm görmesin sizi..
Sonra da ekledi:
- Yalnız her dönem spor yarışmaları yapılır tugay içinde. Başından
beri yani altı dönemdir biz birinci oluyoruz. Bu dönem ona
katılacaksınız hepiniz. Şu an kupa bizde ve bu dönem de yine bizde
kalacak. Söyleyin bakalım n’apıyor muşuz kupayı?