başa dön
ürün listesi kütüphane
Girit’te Pazar
Özgürlük tutkunuydu
köle tüccarı
ekonomik açıdan
düşünülebilen çerçevede
ve hoşgörü doluydu çoğu zaman
korsanlardan toptan satınaldığı
insanlara karşı
ve derdi ki onlara:
»Siz ve ben
aynı ipi çekeriz
Birimiz olmadan
yaşayamaz birimiz
fırlatır atardı korsanlar
sizi denize
olmasaydı benim işimi
yapanlar eğer
Benim de size
teşekkür etmem gerek
gelir sağlayan
kamu yararına mesleğimden dolayı
Onun için hem bana
hem kendinize yardımcı olun
ve söyleyin özgürce becerilerinizi
ve de kime satılmak istediğinizi
Herkes yeteneğine göre!
Böylelikle siz en iyi sahipleri bulur
bense karşılığında
en yüksek ederi alırım«
Aegina yolculuğu sırasında
korsanların eline düşen
Diogenes
şöyle karşılık vermişti:
»Hayırsever beyim
insanlara
hükmetmekten başka
bir iş gelmez elimden
Bundan dolayı emreden birine
gereksinimi olana sat beni
Korkma
Bulursun öyle birini«
Bu sözcüklerden
cesaret alan köle tüccarı
Diogenes’e teşekkür edip
sattı onu
Korintli Xeniades’e
ki onun gerçekten
emreden birine gereksinimi vardı
iki oğlu için
Öğretti onlara Diogenes
Zenginlik ve şanın önemsizliği
köleliğinse ne denli bağdaştığını
iç özgürlükle
başa dön
ürün listesi kütüphane
Klasik Karar Verme Özgürlüğü
Kültürümüzün kökeni
Akdeniz’de
özgür bir seçim oldu
Scylla ile
Charybdis arasında
Aslında gizliden gizli
birleştiği söyleniyordu ikisinin
ancak çoğu
ya birini
ya ötekini seçti
Tuhaftır ki
Odysseus’tan başka
hayatta kalmadı
kimse
O ise onaylamadı bile seçimi
başa dön
ürün listesi kütüphane
Carla M, Doğum Tarihi: 5 Mayıs 1818
Karl Marx’ın
gerçekte
Friedrich Engels’le
kendi açısından
oldukça özgürleşmiş ilişkisinde
belirleyici olan
bir kadın olduğunun
anlaşılmasından bu yana
kadın hareketinin tutumu
yeniden anlayış ve canlı ilgiyle oldu
Marxizme karşı
Tam zamanında geldi
Carla Marx vakasındaki
açıklama
korumak için kadınları
dar görüşlü
tek yanlılığa saplanmalardan
* * *
»İyi verip veriştirdin«
dedi eski bir yoldaş
»Yalnız bir yana bırak
dar görüşlü tek yanlılığı
Yoksa koşarak gelip kadınlar
nitelendirirler bizim taraflılığımızı da
tek yanlı ya da
dar görüşlü olarak
Ve taraflılık olmadan
demokratik merkeziyetçilik olmaz -
Ama kadınlara da
iyi gösterdin hani«
başa dön
ürün listesi kütüphane
Pervazsız Sanatçı Kişiliği
Çevresinde
hoş karşılanır insanın
hoş karşılanmayan
birşey yapması
Bundandır ki o
hoş karşılanmayan şeylerin
yalnızca kendi çevresinde
hoş karşılananlarını yapar
başa dön
ürün listesi kütüphane
Silah Olarak Oğlancılık
Sinemada buluştuğu oğlanlara
sevişme gecesinden sonra
yatakta ya da ertesi sabah
şöyle itirafta bulunurdu André Gide:
Ünlü bir adamla
bir yazarla yattığını
anlatabilirsin arkadaşlarına
Adım François Mauriac
başa dön
ürün listesi kütüphane
Akıl Sayımı
Anayasa örgütü
varlıklıları korur
resmi makamlarca
dik kafalı komplocu olarak tanınanlardan
çünkü üretim şartlarının değiştirilmesi yoluyla
yaşam şartlarının değiştirilmesini isterler
İyi donatılmış bir memur kadrosu
kendi eleştirel düşüncelerinden vazgeçerler
ancak hükümdarlar
danışma toplantıları yapıp
hükmedilenlerin kendilerini sıkıntılı
ve yaşamdan mahrum edilmiş hissetmelerini
nasıl önleyebileceklerini düşünürler
Bir ahmaklaştıran ordusu
onlara kendine hakim olmayı öğretmek ister
ve bu amaçla
sıradan tüketicileri
yatıştırmalar ile
boş vaatlerle ikna etmeye çalışırlar
Ama tutukluları görün
ve silahlı bekçilerini
ve önüne getirildikleri
mahkemelerin neyi saçmaladıklarını
Şu delil davalarını görün
tutuklama emirlerini
ve temel hak ihlallerini
sapıtmalar ve kaçamaklı kararları
sonra duruşmaları
ve neşeli raporcuları
ve sonunda mahkumları
ve affedilen baştanıklarını
Ne kadar aldatma
ne kadar gizli onaylama
değiştirilir rolleri
veya terfi vaatleri
veya yalnızca devletin hizmetçileri olarak sadıklıkları
tarafından rüşvet yemiş
sözümona güvenilir insanların ahlaksızlıkları
İnsan emeğinin
piyasaya sunuluşunu görün
devlet organlarının
sürekli yeni alanlardaki
içiçeliğini
İnsan onurunun hakarete uğramasını görün
ve sonra kendinize sorun
evet mı diyeceğinizi buna
yoksa red mi ettiğinizi
başa dön
ürün listesi kütüphane
Eski Bir Anı Üzerine
»Nasıl becerdin
tek başına
altmışını birden tutuklamayı?«
Güldü:
»Oldukça basit
çembere aldım onları«
Ben de öyle
almak isterim
o altmış yalanı çembere
ve altı yüz almış altı
adiliği
bizi yöneten
Nasıl mı
bilmiyorum henüz
ama sonuçta
çok kolay olacak
çünkü başkası zaten olanaksız
ve o zaman ben güleceğim
başa dön
ürün listesi kütüphane
_____________
Ağlar Arasından
Sorular
Ivan Diviš için
Ne denli büyük yaşamın?
Ne kadar derin?
Neye malolur sana?
Daha ne kadar ödeyeceksin?
Kaç kapısı var?
Kaç kez
başladın bir yenisine?
Kurtarmak için onu
koşmak zorunda kaldın mı hiç?
Evetse
bir daire çizerek mi etrafında
yoksa girintilerini de
arşınladın mı
ve neydi düşündüğün koşarken?
Nerden anladın
turu tamamladığını?
Birkaç kez mi turladın?
ikincisi gibi miydi
üçüncü kez?
O yolu koşmak yerine
bir taşıtla mı gitmek isterdin?
yoksa seni götürmesini mi başkasının
hangi yöne?
ve kim tarafından?
başa dön
ürün listesi kütüphane
Artırışlar
Yükselişten düşüş
gelden git olur
evetten hayır olur
iyiden kötü
Gece daha derin
geceden
ışık daha soluk
ışıktan
Yol daha uzak
yoldan
cesaret
cesaretten daha küçük
Korku daha büyük
korkudan
ölüm
ölümden daha yakın
başa dön
ürün listesi kütüphane
Nihai Zaferin Sezilişi
Sisyphos
tozlu
ve doygun
taşının
unundan
korkar:
Aşınır diye taş
Anlamsızlık
işinin
edebi
lanetli
anlamı
kendisi lanetlenmiş
Daha küçük
ufalan taş gibi
kendine
güçsüzlüğe güç katan
gölgelerin merhameti
Birazdan
yalnızca bir çakıltaşı yuvarlanır
harap olmuş yokuş yukarı
Ne kalır geride?
Azaptan öte birşey değil
hayatta kalmış olmanın
azabından
başa dön
ürün listesi kütüphane
Tuhaf Çocuk
Saçının yılanlardan oluştuğunu
söylüyordu kıvırcık saçlı kız
başkaları için görünmez
ancak görünür ateş
püskürtebilirmiş
yakacakmış gibi herşeyi
Taş kesilmeyip
insanlar ona
gerçeklik ilacı verdi
bu ilaç ki hemen her zaman
gerçeği söylemesini sağlar
hastanın
Söylendiğine göre taviz vermemiş
Yanmış hastane
başa dön
ürün listesi kütüphane
Dünyayı Dolaşanlar
Kulaklarındaki uzak kıyıların sesleri
yalnız liman bağrışmaları
ve çapa zincirlerinin gıcırtıları
trenlerin titremesi
ağır dekovil vagonlarının harekete geçmesi
dövülen karıların cıyaklaması
ve böğürmesi
gemi düdüklerinin
Hıristiyan gemiciliğin kızgınlık döneminde
Ve burunlarındaki yabancı ülkelerin kokusu
ter ve tozdur
ve yarı islenmiş baharatlar
ve nemli hanlardaki çocuk sidiği
ve ucuz şarap
ve yaz yağmuru sonrası şehir tozu
ve sıcak duvarlar akşamleyin
ve cila ve makine yağı
ve ucuz fahişe parfümü
Ve kendilerine göz eden
şehirlerin rengi sandıkları
yoksullukların kör rengidir yalnızca
tüm şehirlerdeki
ve uzak yolculuklarıyla
hava atmaları
şu anlama gelir
yalnızca:
Dolaşıp durduk sefaletimiz içinde
başa dön
ürün listesi kütüphane
Ne Var ki Zor Değil Düzeltmek
Karanlıkta bile
olanaksız duymamak
dolu boşluğu
güney yolculuklarının
doygunluğundan
ve skampi ve peynir ve dondurmadan sonra
dördüncü olarak yenen
çıplak kadınlardan
kıskanan
boş boşluğun sesleri
Boş boşluğun
dolu boşluğun
renkli
dia koleksiyonunun
dişlediği nefretin sesi
Bunun için yoksul sanatçılar
resmi makamlarca
izlenmeli
Onların bayat kıskançlıkları
o denli rahatsız edici
Şükür ki iyileştirilir o
onurlandırmalar ve ödüllendirmelerle
ve sarı kızlarla
kahverengi oğlanlardan
oluşan banyoyla
Boşluk doldurulabilir
içine saman tıkılabilir boşluğun
Ancak çifte gerdanla
edebi ve müşfik
olur sesler
başa dön
ürün listesi kütüphane
Atla Gidiş
Cennet kokusu
dörtnala gelir
uygun rüzgarda
bize doğru
O zaman soluklanabiliriz
hedefe varmadan çok önce
Ama arkamızdan eserse
eğer rüzgar
leş kokusu gelir peşimizden
çiğ ile kaplar
atlılarımızın
riyakarlık halelerini
başa dön
ürün listesi kütüphane
Yeni Öznellik
Esaslıkların
arasına düşen
ve toz tutamlarının
altında kalanları
daha iyi
görmek için
daraltmak ufku
Daha da netleştirmek
ta ki sözcüğün
keskin yanı
fazla uzun gelene dek
görme alanı için
ve bir sıra dağ olana dek
yalnızca iki ya da üç dişi
eşyaları
içine alan en son resimden
vazgeçmenin karşı ışığında
Böylece
giderek
daha küçük bir alanda
giderek daha azın
daha çoğunu görmek
ve sonunda
bütününü görmek hiçin
Ve yine de
ufuklarını genişletmeyi
Ve birbirine karıştığında ayrıntılar
hiç değilse
kaba hatlarını anlamayı uman
giderek daha fazla
ta ki artık görmeyene dek
herşeyin hiçbirşeyini
eski tip olanlar karşısında
omuz sallamak
başa dön
ürün listesi kütüphane
Arife Gecesi
Ağaçlarının altında gecenin
günlerin kırık çakıltaşları
Ama başıboş dolaşıp bağırır
uzayan akşamının zavallı hayvanları
Okşamak isterim onları
ancak ürkekler
Ölümle yaşam aynı kefelerde sallanırlar
Yaşlanmak terazide bir rüzgar
yorgun bir sinek
güneyin ağlarından:
»Hesabını yap
yararsız zamandan yararlan
Kuruyan dilini ıslat ağzında
Üç adım geri çekil
kararını bekle terazinin dilinin«
diye vızıldar
Yalnızca yararsız sinekler
vızıldar ve uçar
yalnızca akşamın hayvanları bağırıp
başıboş dolaşırlar gece ağaçlarının altında
günlerin çakıltaşları yanında
yaşamla ölüm arasındaki
terazi üstünde
başa dön
ürün listesi kütüphane
Dilini Yutmuş
Neden
şiir yazarsın
hala bu yöntemle
yalnızca
bir azınlığa
ulaşmana karşın
diye sorarlar
yöntemleriyle
yalnızca azınlıklara
ulaşabildiklerinden dolayı
sabırsızlanan
arkadaşlar
benimse
yanıtım yok
onlara verecek
başa dön
ürün listesi kütüphane
٭٭٭٭٭
Sonsöz
Erich Fried çevirisine başladığımızda bu denli bir ayrıntıyı düşünmemiştik
aslında. Daha önce yayımlanan »Seçmeler« adlı ilk kitaptan sonra, belki yeni
bir seçki daha yapılabilir diye geçiyordu kafamızdan. Ancak giderek, Fried’i
bir iki kitapta aktarmanın, olanaksız değilse bile zor olduğunu gördük. Bu da,
yeniden seçki yerine tüm kitap çevirmeye yöneltti bizi.
Daha önce yayımlanan şiirleri olduğu gibi almak yerine üzerlerinde yeniden
çalışmayı denedik. Bazı o anlık duyguyla, bazı da sözcükleri yeniden
yerleştirerek elinizdeki biçime vardık. Yıllar sonra aynı şiirleri bir kez
daha çevirirsek herhalde özde değilse bile yine değişik şeyler ortaya çıkar.
Sözcüklerle oynayarak ilginç biçimler üreten Fried’i çevirmek pek kolay
değil. Almancada önekler çok yaygın olarak kullanılır ve iki ya da üç harfli
bu önekler sözcüğün anlamını tümüyle değiştirir. Bazı şiirler yalnızca bu
önekleri değiştirme üzerine kurulduğundan doğrudan çevirmek olası değil. Çünkü
bu önekler, anlamları değiştirdiği gibi hiçbir anlamı olmayan sözcükler de
yaratabilmektedir. Özellikle bazı şiirlerde yalnızca bu yöntem
kullanıldığından, sözcükler gerçekte anlamsız olmalarına karşın dolaylı olarak
başka şeyleri çağrıştırmakta, alaycı ve eleştirel biçimde algılanmalarını
sağlamaktadır.
Özellikle böyle sözcük oyunları üzerine kurulu birçok şiirin öteki çevirmenler
tarafından hiç ele alınmadığını görmek
Fried çevirisi açısından üzücü, bizim için sevindiricidir. Çünkü hiçbir
sözcüğü atlamadan sonuca ulaşmış olmanın duygusunu tatmaktayız.
Çevirilerde sayfa, satır düzeni ve görünüşüne özen göstererek aslına bağlı
kaldık.
Bazı zorunlu dipnotlar dışında başkaca açıklamayı gerekli görmedik. Erich
Fried’e ait olanların dışındaki dipnotları »çn« olarak belirttik.
U. & B. Karadeniz
٭٭٭٭٭
Kaynakça
Şiirlerin alındığı kaynaklar ve kısaltmalar:
V: ve Vietnam ve. Kırk Bir Şiir. Tarihsel Sıralama. Berlin (Wagenbach) 1966
K: Karşı Çıkışlar. Elli Şiir. Berlin (Wagenbach) 1967
B: Büyük Yalanların Bacakları. Elli Bir Şiir. Berlin (Wagenbach) 1969
Y: Yan Düşmanlar Arasında. Elli Şiir. Berlin (Wagenbach) 1970
Ö: Ağzını Açma Özgürlüğü. Kırk Sekiz Şiir. Berlin (Wagenbach) 1972
P: Panzehir. Kırk Dokuz Şiir ve Bir Çevrim. Berlin (Wagenbach) 1974
A: Almanlara Böyle Karıştım. Şiirler. (Association) 1974
R: Renkli Kalabalık. Yetmiş Şiir. Berlin (Wagenbach) 1977
E: Elyazmaları. İlk kez yayımlanıyor
Birinci Tekil Kişi
Mutfak Masası Sohbeti (R), Buzda (E), Tıraş Olurken (E), Dünya Hanım (R),
Nostalji (P), Med (K), Dönüşüm (K), Kenar (E), Maddenin Korunması (K),
Kibritsiz Biri (E), Koleksiyoncu (E), Neden Yapıldığı (E), Sıkışma (R),
Navigare necesse est (R), Yaşam Nedir (E), Hemen Herşey (P)
Egemen Olan Kim?
İçimdeki Özgürlük Üzerine (B), İsyancı Fransız Askerleri, 1917 (E), Nedenler
(V), Planlanmış Oyuncak (V), Sıralama (Y), Geçerse Eğer (V), Dinle İsrail (K),
Unutmaya Çağrı (E), Belki Allende (P), Basın Kulübü (V), Geri Dönüş (Ö),
Stalin’in Prag Yolculuğu 1977 (E), Ağzını Açma Özgürlüğü (Ö), Başkentte (Y),
İlk Yardım (E), O (B), Geri Bakış (R), Büyük Temizlik (R), Ilımlı (E),
Bilirkişiler (E)
P2
Bir Doğa Tasviri (K), Türkü Söyler (V), Büyük Konuşanlar (Ö), Şairce
Dokundurma (E), Peygamber (E), Auschwitz’den Beri Şiir Sorunsalı (E), Kadın
Uzmanı (R), Ezgili Filomel (K), Biz Almanlar İçin Orman Ne Demektir (B), İyi
Niyet (R), Gayretli Şiir (Ö), Gayretli Bir Şairin Soruları (P), Şiirin Yeniden
Doğuşu (B), Deniz Kenarında (E), Uyum (V), Hölderlin’den Sinclair’e (R)
Almanlara Böyle Karıştım
Bin Yıllık İmparatorluk (A), Bağıran İki Kişi (A), Sorular ve Yanıtlar (E),
Friba Frabi’de Dostluk Sınavı (R), Bilinir (A), Daha Güçsüz (K), Hayvan
Pazarı/Alım (Y), Soru (A), Yas Tutma Tüzüğü (E), Sabun Köpüğü (R), Ülkedeki
Suçsuzlar (A), Mahkum Ediş (R)
Yoldaşlar Arasında
Kış Kampı (P), Saklanan (E), Öğrenme Süreci (Ö), Aç Olan Kılıca Sarılır (Ö),
Vuruş Gücünün Korunmasına İlişkin Kılavuz (B), Mirasçıların Kavgası (Y), Korku
ve Kuşku (P), Küçükburjuva Zaafları (Ö), Düzeltimden Sonra (B), Verim (K), Yan
Düşmanlar Arasında (Y), Pratik İş (Y), Aydınlatma Uğraşı (E), Arındırılan (R),
Yaklaşılmaz (B), Yatırım (B)
Neredeyse Sevimli
Yapıcı Özeleştiri (P), Büyük Örneklerden Kurtuluş (Ö), İnsandan Yolaçıkan Bir
Tarih Anlayışı (E), Girit’te Pazar (Ö), Klasik Karar Verme Özgürlüğü (Y),
Carla M., Doğum Tarihi: 5 Mayıs 1818 (E), Pervazsız Sanatçı Kişiliği (E),
Silah Olarak Oğlancılık (Y), Akıl Saptaması (R), Eski Bir Anı Üzerine (P)
Ağlar Arasından
Sorular (K), Artırışlar (K), Nihai Zaferin Sezilişi (K), Özel Çocuk (E),
Dünyayı Dolaşanlar (Ö), Ne Var ki Zor Değil Düzeltmek (B), Atla Gidiş (R),
Yeni Öznellik (E), Arife Gecesi (R), Dilini Yutmuş (Ö)
başa dön
ürün listesi kütüphane